आज मनाइँदै — जनै पूर्णिमा, रक्षाबन्धन र क्वाटी

आज नेपालभर विशेष धार्मिक, सांस्कृतिक र पौष्टिक महत्व बोकेका जनै पूर्णिमा, रक्षाबन्धन र क्वाटी खाने दिन श्रद्धा, उल्लास र परम्परागत रौनकका साथ मनाइँदैछ।
श्रावण महिनाको पूर्णिमामा पर्ने यी पर्वहरू हिन्दू धर्मावलम्बी र नेवार समुदायका लागि आस्था, बन्धुत्व, शुद्धता र स्वास्थ्यको प्रतीक मानिन्छन्।
जनै पूर्णिमा
जनै पूर्णिमालाई ऋषितर्पणी पनि भनिन्छ। यस दिन विशेष गरी ब्राह्मण, क्षत्री र वैश्य वर्गका पुरुषहरूले बिहानै नदी वा तीर्थस्थलमा स्नान गरी ऋषिहरूको पूजा, तर्पण र गुरुबाट मन्त्र ग्रहण गरेपछि पुरानो जनै फेरेर नयाँ जनै धारण गर्छन्।
जनैले धार्मिक कर्तव्य, अनुशासन र आत्मसंयमको स्मरण गराउँछ।
रक्षाबन्धन
यसै दिन दिदी–बहिनीहरूले दाजुभाइलाई राखी बाँधेर दीर्घायु, स्वास्थ्य र समृद्धिको कामना गर्छन्। दाजुभाइहरूले पनि बहिनीको सुरक्षा र स्नेहको वाचा गर्छन्।
नेपाली समाजमा यो पर्व जनै पूर्णिमासँगै मनाइने भएकाले बिहान धार्मिक अनुष्ठानपछि दिउँसो राखी बाँध्ने परम्परा छ।
नेवार समुदायको क्वाटी
जनै पूर्णिमाको अर्को विशेषता नेवार समुदायमा क्वाटी खाने परम्परा हो। क्वाटी नौ प्रकारका अन्न (मुख्यतः विभिन्न दालहरू) भिजाएर अंकुरित बनाएर पकाइने पौष्टिक झोलयुक्त परिकार हो।
विश्वास अनुसार, वर्षायामको अन्त्यतिर शरीरलाई तन्दुरुस्त राख्न र रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउन क्वाटी अत्यन्त लाभदायी हुन्छ। यो दिन घर–घरमा क्वाटी पकाउने मात्र होइन, परिवार र छिमेकीसँग बाँडेर खाने संस्कार पनि छ।
धार्मिक, सामाजिक र स्वास्थ्यप्रद महत्व
जनै पूर्णिमा र रक्षाबन्धनले वैदिक संस्कार, पारिवारिक प्रेम र बन्धुत्वलाई सुदृढ बनाउँछ भने क्वाटी खाने दिनले स्वास्थ्य र पोषणको महत्व स्मरण गराउँछ।
तीर्थस्थलहरूमा मेला लाग्ने, मठ–मन्दिरमा पूजा हुने, राखी बाँध्ने दृश्य देखिने र घर–घरमा क्वाटीको सुवास फैलिने यो दिन नेपाली संस्कृतिको विविधता र एकताको अद्भुत उदाहरण हो।